16. Δημοσιεύματα

Δύο έρευνες που συγκρούονται

Η διαμάχη μεταξύ τοπικών φορέων και της εταιρείας Αλουμίνιον της Ελλάδος για την έκταση της ρύπανσης από κατάλοιπα βωξίτη στον Κορινθιακό στηρίζεται στα διαφορετικά συμπεράσματα που δίνουν οι έρευνες δύο επιστημονικών φορέων: του Πανεπιστημίου Πατρών και του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).

 

Η βασική διαφωνία μεταξύ των δύο ερευνών αφορά την έκταση της κόκκινης λάσπης στον βυθό της Αντίκυρας που είναι κοντά στις εγκαταστάσεις της βιομηχανίας. Και οι δύο φορείς, ωστόσο, φαίνεται πως συμφωνούν τουλάχιστον για τη διασπορά της ερυθράς ιλύος στην κεντρική λεκάνη του Κορινθιακού, έστω κι αν το αποτυπώνουν με διαφορετικές μεθοδολογίες.

Η παράλληλη παράθεση συμπερασμάτων και από τις δύο έρευνες γίνεται για πρώτη φορά και έχει βεβαίως ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Γιατί, ενώ η έρευνα του Πανεπιστημίου Πατρών είναι δημοσιευμένη σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, τα συμπεράσματα της έρευνας του ΕΛΚΕΘΕ δίνονται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα μέσω της ίδιας της Αλουμίνιον της Ελλάδος, η οποία πάντως, δεσμεύει τους ερευνητές με πρωτόκολλο «εμπιστευτικότητας» που έχει υπογραφεί μεταξύ τους.

*Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο Πατρών, το 1987 η ερυθρά ιλύς κάλυπτε 21 τετραγωνικά χιλιόμετρα και είχε διαποτίσει τον πυθμένα σε άλλα 24 τ.χλμ. του κόλπου της Αντίκυρας.

-Μάλιστα, εκεί όπου κατέληγε ο αγωγός υπήρχαν δύο «λοφίσκοι» καταλοίπων βωξίτη, μέγιστου ύψους 17 μέτρων.

-Στην κεντρική λεκάνη του Κορινθιακού, το ίδιο υλικό κάλυπτε επιφάνεια 36 τ. χλμ. και είχε διαποτίσει άλλα 38 τ.χλμ.

Λοφίσκοι 25 μέτρων

-Το 1994, το πρόβλημα ήταν εντονότερο: Η κόκκινη λάσπη είχε μειωθεί στην επιφάνεια του πυθμένα της Αντίκυρας (16 τ.χλμ), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα περιορίστηκε.

-Οι «λοφίσκοι» κόκκινης λάσπης είχαν ύψος 25 μέτρα και ο πυθμένας ήταν διαποτισμένος σε πολύ μεγαλύτερη έκταση, κάτι που είναι πολύ πιο επικίνδυνο για το περιβάλλον.

-Στην κεντρική λεκάνη του Κορινθιακού τα κατάλοιπα βωξίτη κάλυπταν έκταση 277 τ.χλμ.

*Δέκα χρόνια αργότερα, τα στοιχεία που δίνει το ΕΛΚΕΘΕ μέσω της ενδιαφερόμενης εταιρείας αφορούν μια κύρια απόθεση ερυθράς ιλύος κοντά στην απόληξη των αγωγών, που καλύπτουν έκταση μόλις 6-6,5 τ.χλμ.

-Δεν δίνονται στοιχεία για το πάχος της λάσπης, ενώ δεν καταγράφονται ίχνη της αναμεμειγμένα με φυσική λάσπη σε κανένα σημείο του πυθμένα του κόλπου της Αντίκυρας.

-Αντιθέτως, σε ό,τι αφορά την κεντρική λεκάνη του Κορινθιακού, το ΕΛΚΕΘΕ δεν δίνει έκταση της κάλυψης, αλλά ορισμένα μόνο σημεία όπου οι δειγματοληψίες έδειξαν τον βυθό καλυμμένο σε πάχος λίγων εκατοστών από ερυθρά ιλύ ή σημεία όπου είναι διαποτισμένος από αυτήν.

Τα σημεία αυτά σχεδόν ταυτίζονται με την επιφάνεια που ήταν καλυμμένη το 1994, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο Πατρών.

Και οι δύο επιστημονικές ομάδες συνεχίζουν τις μελέτες τους στην περιοχή.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΠΟΥΜΠΟΥΚΑ

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 17/04/2005

 

Ραδιενεργά υλικά στον Κορινθιακό

Η ανησυχία για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της συγκέντρωσης κόκκινης λάσπης στον βυθό του Κορινθιακού εντείνεται ακόμη περισσότερο με την αποκάλυψη ενός νέου τμήματος της έρευνας του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας, που δίνει σήμερα στη δημοσιότητα μέσω της «Κ.Ε.» το πανεπιστήμιο Πατρών.

Σύμφωνα με αναλύσεις που έγιναν σε συνεργασία με την Ελένη Παπαευθυμίου, επίκουρο καθηγήτρια χημείας του ίδιου πανεπιστημίου, η ερυθρά ιλύς που καταλήγει στον Κορινθιακό περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις φυσικών ραδιενεργών υλικών και συγκεκριμένα ουρανίου, ραδίου και θορίου. 

Οι συγκεντρώσεις των τριών στοιχείων κοντά στα στόμια των υποθαλάσσιων αγωγών είναι οι υψηλότερες που έχουν εντοπιστεί ποτέ σε θαλάσσια ιζήματα του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους.

Οπως εξηγεί ο επίκουρος καθηγητής Γ. Παπαθεοδώρου, στα σημεία όπου καταλήγουν οι αγωγοί, «οι υψηλές τιμές του ουρανίου και του ραδίου είναι 16 φορές και 7 φορές αντίστοιχα υψηλότερες από τις μέσες παγκόσμιες τιμές που προτείνει ο UNSCEAR (Επιστημονική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Επίδραση της Ατομικής Ραδιενέργειας), καθιστώντας έτσι την ευρύτερη περιοχή της κύριας μάζας της ερυθράς ιλύος σημαντικά επιβαρημένη από φυσικά ραδιενεργά».

Μικρότερες ποσότητες ίδιων ραδιενεργών -αλλά επίσης πολλαπλάσιες των διεθνώς προτεινόμενων- εντοπίστηκαν στις αποθέσεις της κόκκινης λάσπης στην κεντρική λεκάνη του Κορινθιακού.

«Οι έρευνες αυτές ανέδειξαν μια νέα πολύ σοβαρή περιβαλλοντική διάσταση των απορρίψεων της ερυθράς ιλύος στον Κορινθιακό κόλπο και αναμφίβολα είναι ένα θέμα που πρέπει να διερευνηθεί ακόμη περισσότερο», εκτιμά ο Γ. Παπαθεοδώρου.

Αγγ. Μπ.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 17/04/2005

 

 

Ο βυθός βάφτηκε κόκκινος

Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΚΑ

Κοντεύουν 40 χρόνια από τότε που ο Κορινθιακός κόλπος άρχισε να λειτουργεί ως χωματερή για τα απόβλητα καταλοίπων βωξίτη του εργοστασίου της Αλουμίνιον της Ελλάδος Α.Ε. (ΑτΕ Α.Ε.).

Κι ενώ πλησιάζουμε αισίως στην ημερομηνία λήξης της συγκεκριμένης πρακτικής -λόγω εναρμόνισης με αυστηρότερους περιβαλλοντικούς όρους- κάτοικοι και φορείς της ευρύτερης περιοχής εντείνουν τις πιέσεις τους για την εξάλειψη των επιπτώσεων της «κόκκινης λάσπης» που έχει συσσωρευθεί στη θάλασσά τους.

 

Κόκκινα ψάρια

Κάθε χρόνο, επί τέσσερις δεκαετίες, ο βυθός ανοιχτά της Αντίκυρας δέχεται εκατοντάδες χιλιάδες τόνων «ερυθράς ιλύος» όπως αποκαλείται η κόκκινη λάσπη που προκύπτει από τα υγροποιημένα μεταλλευτικά κατάλοιπα της παραγωγής αλουμινίου και αλουμίνας. Μέχρι το 1970 τα απόβλητα ρίχνονταν μπροστά στην ακτή. Τότε κατασκευάστηκε υποθαλάσσιος αγωγός μήκους 2.800 μέτρων ο οποίος καταλήγει σε βάθος 113 μέτρων. Τα τελευταία χρόνια η ποσότητα που εκβάλλεται στη θάλασσα είναι περίπου 680.000 τόνοι ετησίως.

Στο σημείο απόληξης του αγωγού έχουν συσσωρρευθεί: «λοφίσκοι» κόκκινης λάσπης, κομμάτια της οποίας σταδιακά αποκολλώνται (από τα θαλάσσια ρεύματα και από την σεισμική δραστηριότητα της περιοχής) και μέσω της απότομης πλαγιάς του πυθμένα καταρρέουν στην κεντρική λεκάνη του Κορινθιακού Κόλπου, σε βάθος μέχρι και 850 μέτρων. Το πόση ακριβώς είναι η έκταση της κόκκινης λάσπης στον βυθό αποτελεί επίκεντρο της έριδας μεταξύ φορέων και εταιρείας.

Οι ψαράδες του κόλπου, που ρίχνουν δίχτυα σε πολύ μεγάλα βάθη, διαπιστώνουν ότι η κόκκινη λάσπη έχει οδηγηθεί από τα ρεύματα χιλιόμετρα μακριά από το σημείο απόρριψής της:

«Το πρόβλημα έχει φτάσει απέναντι, στην Λυκοποριά και στο Ξυλόκαστρο. Σηκώνουμε τα παραγάδια και τα ψάρια, που έχουν καθήσει τη νύχτα στο βυθό, βγαίνουν κόκκινα από την λάσπη», λέει ο Σπύρος Μπαζίνης, γραμματέας του τοπικού αλιευτικού συλλόγου.

«Νεκρά θάλασσα»

Πριν από 5 μήνες, αλιευτικοί σύλλογοι του Κορινθιακού έστειλαν στον πρωθυπουργό επιστολή, την οποία προσυπέγραψαν 102 τοπικοί περιβαλλοντικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι και φορείς. Ζητούν την άμεση επέμβαση της πολιτείας «ώστε να μην μεταβληθεί ο Κορινθιακός Κόλπος σύντομα σε Νεκρά Θάλασσα».

Οπως αναφέρουν, η κατάταξη της θάλασσάς τους μεταξύ των πιο μολυσμένων στην Μεσόγειο οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, με κύριο τα απόβλητα της ΑτΕ Α.Ε.

Για την εταιρεία, πάντως, το πρόβλημα θα έχει λήξει μέχρι το τέλος του 2007, χρονιά που δεσμεύεται από νεότερη ευρωπαϊκή οδηγία να εφαρμόσει «βέλτιστες τεχνικές», διακόπτοντας την απόθεση αποβλήτων στη θάλασσα. Μελετάται η χερσαία διαχείριση των καταλοίπων βωξίτη και η διάθεσή τους κυρίως στην τσιμεντοβιομηχανία, την τουβλοποιία, την οδοποιία και την επιχωμάτωση κατηργημένων μεταλλείων και χωματερών.

Οπως εξηγούν οι εκπρόσωποι της ΑτΕ Α.Ε. για θέματα περιβάλλοντος, Δημήτρης Μπουφούνος και Δημήτρης Φαφούτης, η χερσαία διαχείριση θα ξεκινήσει στο τέλος αυτού του χρόνου με την λειτουργία της πρώτης φιλτρόπρεσας που θα στερεοποιεί τα κατάλοιπα βωξίτη.

Αρχικά θα απορροφηθούν 180.000-250.000 τόνοι αποβλήτων το χρόνο και με τη λειτουργία μιας δεύτερης φιλτρόπρεσας το 2007, θα στερεοποιούνται και οι 680.000 τόνοι που σήμερα καταλήγουν στη θάλασσα.

Ωστόσο, τοπικοί φορείς και σύλλογοι που αναμένουν δεκαετίες μια λύση εγείρουν μετ' επιτάσεως θέμα καθαρισμού από τα ήδη συσσωρευμένα κατάλοιπα.

Για την εταιρεία, τέτοιο ζήτημα δεν υφίσταται, αφού «η ερυθρά ιλύς είναι αδρανές υλικό, καθ' όλα σταθερό και έχει μόνο μηχανική δράση στον πυθμένα», όπως εξηγεί ο Δ. Μπουφούνος. «Τι θέλουν; Να κατέβουμε στα 850 μέτρα να τραβήξουμε ό,τι έχει πέσει; Αυτό δεν έχει γίνει πουθενά στον κόσμο όπου λειτουργούσαν βιομηχανίες αλουμίνας, ούτε υπάρχει λόγος».

Σχετικά με την μη αναγκαιότητα απορρύπανσης, η ΑτΕ Α.Ε. επικαλείται έρευνες του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών που έγιναν για λογαριασμό της σε ψάρια, οστρακοειδή και άλλους οργανισμούς στα νερά και στον πυθμένα του Κορινθιακού.

ΑτΕ: Μη τοξικά

Σύμφωνα με αυτές, «δεν προκύπτουν ενδείξεις τοξικότητας από την ερυθρά ιλύ».

Οπως επισημαίνεται, ωστόσο, στην ίδια έρευνα του ΕΛΚΕΘΕ, σε ό,τι αφορά τα ψάρια του κόλπου οι αναλύσεις δεν οδηγούν στην «εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων» σχετικά με τη συγκέντρωση βαρέων μετάλλων στον οργανισμό τους.

Το ζήτημα της ρύπανσης του Κορινθιακού συζητήθηκε σε συνεδρίαση φορέως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που έγινε χθες και προχθές. «Πρώτος στόχος των ΟΤΑ είναι να σταματήσει η υπεραλίευση, απαγορεύοντας το ψάρεμα με μηχανότρατες. Δεύτερος στόχος είναι να αποσπάσουμε καταληκτική ημερομηνία απορρύπανσης από την αλουμίνα», λέει ο δήμαρχος Διακοφτού, Γιώργος Μακρής.

*Οι έρευνες του Πανεπιστημίου Πατρών στον Κορινθιακό πραγματοποιούνται την τελευταία 20ετία από το Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Γιώργο Παπαθεοδώρου και τον καθηγητή Γιώργο Φερεντίνο. Τα συμπεράσματά τους αφορούν την έκταση του προβλήματος το 1987 και το 1994. Τις έρευνες του ΕΛΚΕΘΕ για τον Κορινθιακό την τελευταία 5ετία έχει αναλάβει το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας, με επιστημονικό υπεύθυνο τον ερευνητή γεωλόγο δόκτορα Δημήτρη Σακελλαρίου. Οι διαπιστώσεις τους αφορούν την έκταση του προβλήματος το 2004.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 17/04/2005

 

Έντυπη Έκδοση

Ελευθεροτυπία, Σάββατο 9 Οκτωβρίου 2010

GREENPEACE: SOS για την κόκκινη λάσπη στον Κορινθιακό

Επί σαράντα έτη και πλέον η μονάδα παραγωγής αλουμίνας στην περιοχή του Κορινθιακού απορρίπτει στον κόλπο εκατοντάδες χιλιάδες τόνους κόκκινης λάσπης, ρυπαίνοντας και μολύνοντας τα νερά, απειλώντας τη δημόσια υγεία, αναφέρει η Greenpeace.

Επειδή διανύουμε δύσκολες οικονομικές εποχές, δεν θέλουμε η τοποθέτησή μας για την «Αλουμίνιο Ελλάς», με αφορμή τα δυσάρεστα γεγονότα στην Ουγγαρία, να θεωρηθεί ότι στρέφεται κατά των εργαζομένων, αναφέρει η οργάνωση.

Είναι λάθος μας όμως απ' την άλλη να μιλάμε για τους κινδύνους της κόκκινης λάσπης στην Ουγγαρία, της πιο τοξικής, σύμφωνα με τις ενημερώσεις των Αρχών, και να αγνοούμε τη δική μας, λέει ο Δημήτρης Ιμπραήμ από το ελληνικό γραφείο της Greenpeace.

Το αρσενικό είναι στοιχείο τοξικό για τα φυτά και τα ζώα και είναι βιοσυσσωρεύσιμο για τα ασπόνδυλα. Μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στο ανθρώπινο νευρικό σύστημα. Ο υδράργυρος μέσω της τροφικής αλυσίδας (ιδίως τα ψάρια), συσσωρεύεται και μπορεί επίσης να προκαλέσει νευρικές διαταραχές.

Φ.Κ.