Ολοκληρώθηκε η Πανελλαδική συνάντηση για την ενέργεια

Το μεσημέρι του Σαββάτου 18/1/2020 ξεκίνησαν οι εργασίες της πανελλαδικής συνάντησης για την ενέργεια, στο κτίριο της Νομικής σχολής Αθήνας, με πολύ μεγάλη συμμετοχή συλλογικοτήτων -απ’ όλη την Ελλάδα-, που έχουν άμεση εμπλοκή με αντιστάσεις σχετιζόμενες με ποικίλες ενεργειακές δραστηριότητες, αλλά και πολλών άλλων (συλλογικοτήτων και μεμονωμένων προσώπων), που έχουν έντονο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στο χώρο της ενέργειας και για τις αντίστοιχες κινηματικές δράσεις.

Οι εργασίες ξεκίνησαν με εισαγωγική παρέμβαση των συλλογικοτήτων που είχαν την πρωτοβουλία της συνάντησης και συνεχίστηκε, με αμείωτο ενδιαφέρον, μέχρι τις πρώτες βραδυνές ώρες. Την Κυριακή 19/1 συνεχίζονται οι εργασίες, οπότε και θα υπάρξει νεότερη ενημέρωση για τα αποτελέσματα – συμπεράσματα της συνάντησης.

Το πλήρες κείμενο της εισαγωγικής παρέμβασης:

Θέλουμε να ξεκινήσουμε με το πιο θερμό καλωσόρισμά μας σε όλους/ες εσάς (συλλογικότητες και φυσικά πρόσωπα), που ανταποκριθήκατε στο κάλεσμα σ’ αυτήν τη συνάντηση, ιδιαίτερα όσους/ες από εσάς έρχεστε από μακριά. Θέλουμε, επίσης, να ευχαριστήσουμε τις συλλογικότητες και τα μεμονωμένα πρόσωπα, που, αν και δεν έχετε άμεση εμπλοκή με τις κινηματικές δράσεις για τα ζητήματα της ενέργειας, επιλέξατε να μοιραστείτε μαζί μας τους προβληματισμούς σας, για ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα των ημερών και της καθημερινότητάς μας.

Η σημερινή συνάντηση είναι προϊόν μιας πρωτοβουλίας τριών συλλογικοτήτων (Δίκτυο “Μεσοχώρα - Αχελώος SOS”, Πρωτοβουλία Αθήνας για την προστασία των Αγράφων, Πρωτοβουλία Αθήνας ενάντια στις εξορύξεις Υ/Α), ενώ στην οργάνωσή της συνέβαλε από την πρώτη στιγμή και η «Συνέλευση για την υπεράσπιση των βουνών». Η ιδέα ζυμώνεται εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο, όταν και πρωτοκυκλοφόρησε ένα σχετικό κείμενο διαλόγου, από το Δίκτυο “Μεσοχώρα - Αχελώος SOS”. Όλα αυτά, φυσικά, μικρή σημασία έχουν, από τη στιγμή που η ανάγκη για μια συνεύρεση, αυτού του είδους, είναι διάχυτη στις συλλογικότητες που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με τα ζητήματα της διαχείρισης της ενέργειας.

Για την ιστορία, είναι χρήσιμο να ειπωθεί ότι απόπειρες αναζήτησης και διατύπωσης ενός κοινού κινηματικού λόγου έχουν γίνει και στο παρελθόν. Αναφέρουμε, ενδεικτικά, την παρέμβαση 26 φορέων και κινήσεων πολιτών για τα ζητήματα της ενέργειας (4/2009), την παρέμβαση 31 φορέων και κινήσεων πολιτών στο σχέδιο νόμου για τις ΑΠΕ (5/2010), τη διακήρυξη της πανελλαδικής επιτροπής κατά των ΒΑΠΕ (5/2011), τη διακήρυξη κατά των αιολικών και άλλων λεγόμενων ΑΠΕ (1/2018), την ημερίδα με τίτλο «ΑΠΕ: μύθοι και αλήθειες (12/2018) και την, πιο πρόσφατη, πανελλαδική συνάντηση πρωτοβουλιών ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων (9/2019).

Αυτά που, ίσως, κάνουν διαφορετική αυτήν την πρωτοβουλία είναι δύο πράγματα:
• αφενός, το εύρος της συμμετοχής, αφού φιλοδοξεί -και μάλλον το καταφέρνει- να φέρει στο ίδιο «τραπέζι» φορείς και συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται στα πιο διαφορετικά «μέτωπα» της ενέργειας και
• αφετέρου, το περιβάλλον μέσα στο οποίο αυτή εκδηλώνεται.

Τις τελευταίες δύο και πλέον δεκαετίες έχουν συντελεστεί ριζικές αλλαγές στο ενεργειακό τοπίο της χώρας, σε όλους τους κλάδους, τόσο σε επίπεδο νομοθεσίας, όσο και στο επίπεδο των ενεργειακών δραστηριοτήτων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, προωθήθηκε, απ’ όλες τις κυβερνήσεις ανεξαίρετα, η κρατική πολιτική του νεοφιλελεύθερου μοντέλου των ιδιωτικοποιήσεων και της απορρύθμισης («απελευθέρωσης») της αγοράς ενέργειας. Στόχος της η πλήρης εμπορευματοποίηση του τομέα της ενέργειας και η παράδοσή του στους κάθε είδους ιδιώτες επενδυτές -από την παραγωγή, έως την προμήθεια και τη διάθεση- για την παραγωγή κερδών. Το πλαίσιο αυτό αφορά όλους τους τομείς της ηλεκτροπαραγωγής (φυσικό αέριο, υδροηλεκτρικά, ΑΠΕ παντός είδους και λιγνίτη), τον κλάδο του φυσικού αερίου, το σύνολο των υποδομών (διακρατικά και εθνικά δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, εγκαταστάσεις αποθήκευσης και υγροποίησης φυσικού αερίου, αναβάθμιση διυλιστηρίων) και, φυσικά, τον κλάδο των πετρελαιοειδών και των εξορύξεων υδρογονανθράκων.

Η συνολική αυτή αναδιάρθρωση του ενεργειακού τοπίου εκτείνεται γεωγραφικά σε όλη την ηπειρωτική, νησιωτική και θαλάσσια επικράτεια -μη εξαιρουμένων προστατευόμενων περιοχών-, σε σημείο τέτοιο, ώστε να μην υπάρχει περιοχή που να μη βρίσκεται αντιμέτωπη με τις συνέπειες κάποιας ενεργειακής δραστηριότητας. Ταυτόχρονα, προωθείται με έναν εξαιρετικά βίαιο τρόπο, που κάνει μεγάλα τμήματα της κοινωνίας να συνειδητοποιούν ότι όλα αυτά γίνονται ερήμην τους και να αντιδρούν, εξαιτίας της μεγάλης κλίμακας των ενεργειακών έργων και των επιπτώσεών τους. Σε αυτές τις συνθήκες, μπορούν εύκολα να διακρίνουν την καθημερινή επιδείνωση των όρων της ζωής τους, πρωτίστως στο περιβαλλοντικό σκέλος και δευτερευόντως στο κοινωνικό - οικονομικό. Βιωμένο αποτέλεσμα όλης της παραπάνω διαδικασίας είναι το -φαινομενικά παράδοξο- γεγονός της εκρηκτικής αύξησης της ενεργειακής φτώχειας μεγάλου τμήματος του πληθυσμού, ταυτόχρονα με τη διαρκώς αυξανόμενη εγκατεστημένη ισχύ του συστήματος.

Στον τομέα των ΑΠΕ, η παραπάνω διαδικασία έχει οδηγήσει σε ένα σχεδιασμό με τάση εξάπλωσης -σε κάθε, σχεδόν, κορυφογραμμή- βιομηχανικής κλίμακας αιολικών εγκαταστάσεων (ΒΑΠΕ), με απεριόριστη νομοθετική και οικονομική στήριξη, που έχει σαν αποτέλεσμα τη σημαντική περιβαλλοντική υποβάθμιση των οικοσυστημάτων και του φυσικού τοπίου. Βεβαίως, είναι πολύ εύκολο να αντιληφθούμε ότι πρόκειται για μια διαδικασία που ανοίγει νέους δρόμους για την κερδοφορία του κεφαλαίου.

Η τελευταία, κομβικής σημασίας, εξέλιξη αφορά στην πραγματική φρενίτιδα γύρω από τον κεντρικό στόχο «η Ελλάδα ενεργειακός κόμβος» που αφορά στην εκχώρηση του 1/3 της επικράτειας σε εγχώριους και διεθνείς ενεργειακούς κολοσσούς για την έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων, με τον ταυτόχρονο σχεδιασμό αλλά και την υλοποίηση πολλαπλών διακρατικών αγωγών μεταφοράς ορυκτών καυσίμων. Το υλοποιούμενο αυτό σχέδιο, πέρα από τα επιδιωκόμενα κέρδη των ομίλων, συνεπάγεται δραματικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος για την κοινωνική πλειοψηφία. Παράλληλα, είναι έκδηλο ότι πυροδοτεί κατακόρυφη όξυνση των διεθνών ανταγωνισμών στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και αύξηση των εγχώριων εξοπλιστικών δαπανών εισάγοντας στην ημερήσια διάταξη την απειλή θερμών επεισοδίων και πολεμικών αναμετρήσεων.

Η κοινωνική νομιμοποίηση των παραπάνω επιλογών επιχειρείται να γίνει με πολλούς τρόπους: άλλοτε με την επίκληση της ενεργειακής ασφάλειας, άλλοτε με την αξιοποίηση του αφηγήματος της ανάπτυξης, άλλοτε με την ενδυνάμωση του ρόλου της χώρας στο διεθνές περιβάλλον και άλλοτε με το μύθο της ευημερίας, που -υποτίθεται- θα φέρει η «αξιοποίηση» των –πραγματικών ή υποθετικών- εγχώριων ενεργειακών πόρων.

Ένα καθόλου ευκαταφρόνητο μέρος της κοινωνίας μας, ενεργό πολιτικά και κινηματικά, αντιλαμβάνεται ότι οι εξελίξεις αυτές -ακόμη κι αν κάποιες φαίνονται αντιφατικές και αλληλοσυγκρουόμενες μεταξύ τους- δεν είναι τυχαίες, καθώς τεκμηριώνεται ότι είναι προϊόντα κρατικών ή διακρατικών σχεδιασμών και επιχειρηματικών επιδιώξεων μεγάλης κλίμακας, που δεν έχουν πεδίο αναφοράς μόνο τη δική μας χώρα και που συνδέονται με τη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση ενέργειας. Παρ’ όλα αυτά, ωστόσο, ο βασικός συνδετικός κρίκος των αντιστάσεων που εκδηλώνονται είναι η αντίθεσή τους στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ενεργειακών δραστηριοτήτων, που σε πολλές περιπτώσεις ισοδυναμούν με πραγματική λεηλασία της φύσης.

Οι απόπειρες να διευρυνθεί η ατζέντα των αντιστάσεων -όταν και όπου αυτό επιχειρείται- έχουν φέρει στην επιφάνεια τις διαφορετικές -αποκλίνουσες πολλές φορές- κινηματικές προσεγγίσεις στα ζητήματα της διαχείρισης της ενέργειας. Επιπλέον, επιβεβαιώνεται, στην πράξη, ότι η μονομερής επικέντρωση στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις δεν είναι συνθήκη ικανή να στηρίξει τη δημιουργία συμπαγών κινηματικών συσπειρώσεων, που θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν έμπρακτα τις τρέχουσες επιλογές και να ακυρώσουν, τουλάχιστον τις πιο ακραίες από αυτές.
Η αδυναμία αυτή είναι ένα σημαντικός λόγος για τη δυσκολία διασφάλισης μιας ευρύτερης κοινωνικής συναίνεσης, αφού μεγάλα ακροατήρια -συνήθως, καλοπροαίρετα- μας αντιμετωπίζουν σαν ένα κοινωνικό μπλοκ που αρνείται αδιάκριτα κάθε ενεργειακή δραστηριότητα και δεν μπορεί να περιγράψει, στοιχειωδώς, ένα εναλλακτικό ενεργειακό μοντέλο.

Βρισκόμαστε, σήμερα, εδώ με τη φιλοδοξία να αλλάξουμε τα πράγματα, τουλάχιστον στο κομμάτι που μας αφορά, το κινηματικό. Θέλουμε να περάσουμε από το στάδιο των περιστασιακών συνεργασιών και συμπράξεων -που μένουν στην επιφάνεια των προβλημάτων και που έχουν περισσότερο επικοινωνιακό χαρακτήρα- στο στάδιο της ουσιαστικής ώσμωσης και της συγκρότησης δικτυώσεων και συμμαχιών με ουσιαστικό περιεχόμενο. Θέλουμε να εγκαταλείψουμε την αμυντική στάση και να υιοθετήσουμε μια επιθετική πρακτική, στηριγμένη σε έναν πειστικό λόγο, ικανό να διασφαλίσει ευρύτερες κοινωνικές συναινέσεις και απτά αποτελέσματα.

Εκκινούμε με αφετηρία ότι τα σημερινά οξυμένα προβλήματα του κρίσιμου τομέα της ενέργειας με πλήθος κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων δεν μπορούν να επιλυθούν στο πλαίσιο της αγοράς, του κέρδους και της εμπορευματοποίησης της ενέργειας. Η κοινωνία πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο με την ενέργεια δημόσιο-κοινωνικό αγαθό και τις ενεργειακές πηγές κοινά αγαθά. Ενάντια στη διαρκώς αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση που προβάλει το σύστημα απαιτείται ο προσδιορισμός των συλλογικών κοινωνικών αναγκών για την δραστική μείωση της ενεργειακής παραγωγής και για την καθολική πρόσβαση στην κοινωνικά προσδιορισμένη αναγκαία ενέργεια για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας με τη μέγιστη περιβαλλοντική προστασία και την αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας.

Ορισμένοι από τους στόχους της συνάντησης, σε αυτό το πρώτο βήμα, εκτιμούμε ότι θα μπορούσαν να είναι:
α) η διερεύνηση του εδάφους της κοινής δράσης ανάμεσα στις συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται -τοπικά ή θεματικά- στα διαφορετικά ενεργειακά μέτωπα, με δεδομένες τις ιδιαιτερότητες και τις ιδιομορφίες τους,
β) το άνοιγμα της ατζέντας και σε ζητήματα που υπερβαίνουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις κάθε δραστηριότητας με την επέκτασή της στις κοινωνικές συνέπειες και συνολικά στον ενεργειακό σχεδιασμό,
γ) η αναζήτηση της πρόθεσης και της δυνατότητας εκφοράς ενός κινηματικού αντίλογου με βασικές θέσεις και προτάσεις, πέρα από τον αμυντικό αγώνα και την ανάθεση στο κράτος, στις εταιρείες και σε κάθε είδους «ειδικούς» με στόχο την ευρύτερη κοινωνική απεύθυνση,
δ) η αναζήτηση του τρόπου με τον οποίο οι αγώνες και η επιδίωξη για απτά αποτελέσματα μπορούν να συνδυαστούν με προτάσεις για ριζικό μετασχηματισμό του ενεργειακού μοντέλου, ακόμη και έξω από τα όρια του συστήματος και
ε) η σύνδεση με αντίστοιχα κινήματα άλλων χωρών και ιδιαίτερα των γειτονικών.

Έχουμε πλήρη συναίσθηση της δυσκολίας του εγχειρήματος. Ξέρουμε, επίσης, ότι η προσπάθεια αυτή δε θα ολοκληρωθεί σε αυτό το διήμερο. Ας τολμήσουμε, όμως, να κάνουμε το πρώτο βήμα, με ανοικτό διάλογο για όλα τα ζητήματα που απασχολούν όσους/ες, -συλλογικότητες και αγωνιστές/στριες-, αντιστέκονται στη λαίλαπα της εφαρμοζόμενης ενεργειακής πολιτικής.

Ενημέρωση για τις εργασίες της πανελλαδικής συνάντησης για την ενέργεια

Το απόγευμα της Κυριακής 19/1/2020, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της πανελλαδικής συνάντησης για την ενέργεια. Για το περιεχόμενό τους εκδόθηκε η παρακάτω ανακοίνωση – ενημέρωση:

Ανακοίνωση - ενημέρωση

Το διήμερο 18-19/1/2020 πραγματοποιήθηκαν οι εργασίες της πανελλαδικής συνάντησης για την ενέργεια, στο κτίριο της Νομικής σχολής Αθήνας, με πολύ μεγάλη συμμετοχή συλλογικοτήτων -απ’ όλη την Ελλάδα-, που έχουν άμεση εμπλοκή σε αντιστάσεις σχετιζόμενες με ποικίλες ενεργειακές δραστηριότητες, αλλά και πολλών άλλων (συλλογικοτήτων και μεμονωμένων προσώπων), που έχουν έντονο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στο χώρο της ενέργειας και για τις αντίστοιχες κινηματικές δράσεις.

Οι εργασίες ξεκίνησαν με εισαγωγική παρέμβαση των συλλογικοτήτων που είχαν την πρωτοβουλία της συνάντησης και συνεχίστηκε, με αμείωτο ενδιαφέρον, σε όλη τη διάρκεια της συνάντησης. Η συζήτηση, πέρα από την αναγκαία αλληλοενημέρωση, επεκτάθηκε και σε μια σειρά άλλα κρίσιμα ζητήματα, όπως:
α) το θέμα της κοινής δράσης ανάμεσα στις συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται -τοπικά ή θεματικά- στα διαφορετικά ενεργειακά μέτωπα, με δεδομένες τις ιδιαιτερότητες και τις ιδιομορφίες τους,
β) το άνοιγμα της ατζέντας και σε ζητήματα που υπερβαίνουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις κάθε δραστηριότητας, με την επέκτασή της στις κοινωνικές συνέπειες και συνολικά στον ενεργειακό σχεδιασμό,
γ) η δυνατότητα εκφοράς ενός κινηματικού αντίλογου, με βασικές θέσεις και προτάσεις, πέρα από τον αμυντικό αγώνα και την ανάθεση στο κράτος, στις εταιρείες και σε κάθε είδους «ειδικούς», με στόχο την ευρύτερη κοινωνική απεύθυνση,
δ) η αναζήτηση του τρόπου με τον οποίο οι αγώνες και η επιδίωξη για απτά αποτελέσματα μπορούν να συνδυαστούν με προτάσεις για ριζικό μετασχηματισμό του ενεργειακού μοντέλου, ακόμη και έξω από τα όρια του συστήματος και
ε) η σύνδεση με αντίστοιχα κινήματα άλλων χωρών και ιδιαίτερα των γειτονικών.

Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με την αναλυτική καταγραφή και κωδικοποίηση του συνόλου των απόψεων και των προτάσεων που κατατέθηκαν -δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε αυτές που φαίνεται πως συνιστούν κοινό τόπο-, με σκοπό να ανατροφοδοτηθεί ο διάλογος στο εσωτερικό των συλλογικοτήτων και με σαφή επιδίωξη τη διαμόρφωση κοινού πλαισίου, την ανάπτυξη συντονισμένων δράσεων και τη σταθεροποίηση της μεταξύ τους συνεργασίας.

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΣΤΟΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ

Καιρός σήμερα και πρόγνωση καιρού για κάθε περιοχή

Κοινωνικη δικτυωση