Βιομιμητισμός
Η Ανθεκτικότητα, το κλειδί της προσαρμογής
της Αλεξάνδρας Κουπαράνη*
Με την απειλή της κλιματικής αλλαγής, όλοι επανεκτιμούμε τη σύνδεσή μας με τον κόσμο γύρω μας και πώς χρησιμοποιούμε τους πόρους της. Ένας – από τους λίγους – ανεκμετάλλευτους πόρους που βρίσκονται στη φύση είναι οι διαδικασίες που χρησιμοποιεί για να διατηρήσει τον εαυτό της και τους κατοίκους της. Για να διατηρήσουμε τη δική μας δημιουργικότητα, δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τους ίδιους πόρους που χρησιμοποιούσαμε εδώ και δεκαετίες. Πρέπει να κοιτάξουμε αλλού, πρέπει να κοιτάξουμε στη φύση. Όπως είπε ο θρυλικός καινοτόμος Buckminster Fuller «Δεν προσπαθώ να αντιγράψω τη φύση, προσπαθώ να βρω τις αρχές που χρησιμοποιεί.» Χρησιμοποιώντας τις αρχές της βιομιμητικής (ή βιομιμικής) μπορούμε να διερευνήσουμε την δημιουργικότητα της φύσης και να παραδειγματιστούμε αναπαράγοντας τις λειτουργίες της.
Μερικά παραδείγματα παρατηρήσεων στις φυσικές λειτουργίες είναι τα ακόλουθα:
- Η ανθεκτικότητα. Το κλειδί για προσαρμογή.
- Οι συμβιωτικές σχέσεις: H συμβιωτική σχέση μεταξύ των υπόγειων μερών των φυτών και των μυκητιακών συστημάτων, δημιουργούν κοινωνικά υπεδάφιαια δίκτυα μεταξύ των δένδρων.
- Η εξοικονόμηση ενέργειας: Οι σχηματισμοί πτήσεων σε μορφή V, από πουλιά όπως οι χήνες που βελτιστοποιούν την ταχύτητα του ταξιδιού με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας από τα αποδημητικά
- Ο συντονισμός: Ο συντονισμός των θαλάσσιων κητών, όπως οι φάλαινες που παράγουν ήχους που ακούγονται χιλιομετρα μακρυά και που οδηγούν στην εξεύρεση τροφής για ολόκληρο το κοπάδι ώστε να μπορούν να καλύψουν τις τεράστιες αποστάσεις που διανύουν.
Τέτοια παραδείγματα της φύσης μπορούν να εμπνεύσουν ενημερώνοντας τον σύγχρονο άνθρωπο να ανταπεξέλθει στις αυξανόμενες προκλήσεις αλλά και στην βιομηχανική ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και προϊόντων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την παρατήρηση και την μίμηση των στρατηγικών που αναπτύσσει η φύση καθώς για κάθε πρόβλημα η φύση έχει ήδη βρεί την λύση.
Ο Βιομιμητισμός μπορεί να αποτελέσει ένα εργαλείο κατανόησης στο πώς γίνονται οι φυσικές διεργασίες, που μπορούν να προσαρμοστούν και πως να εφαρμοστούν σε σύγχρονα ζητήματα.
Η δυνατότητα προσφοράς της φύσης ως εργαλείο και πηγή γνώσης και όχι μόνο ως πρωτογενές υλικό δύναται να αυξήσει το συλλογικό ενδιαφέρον για την ολιστική προστασία της.
Βιομιμητικές Προσεγγισείς σε καθημερινές κοινωνικές προκλήσεις.
#Ανθεκτικότητα: το κλειδί για προσαρμογή
Η οικολογική ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα της φύσης να διατηρεί ή να ανακτά την ισορροπία της ενόψει φυσικών πιέσεων.
Η έννοια της διατήρησης της ισορροπίας είναι δυναμική, όχι στατική, γι’ αυτό το λόγο κυρίαρχους παράγοντες της ανθεκτικότητας αποτελούν η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα.
Τέτοιες ιδιότητες υποστηρίζονται από την ποικιλομορφία και την διασυνδεσιμότητα εξαπλώνοντας τον κίνδυνο και μεγιστοποιώντας την προσπάθεια. Έτσι, σε ένα εύρος ανοχής αναπτύσσεται, αντίσταση στην χρόνια πίεση, που κάνει το σύστημα λιγότερο ευάλωτο σε παρόμοιο επεισόδια. Η φύση λοιπόν μετατρέπει τις προκλήσεις σε ευκαιρίες.
Παράδειγμα ανθεκτικότητας στις απειλές των δασικών πυρκαγιών διαθέτουν όλα τα είδη καθώς όλα διαθέτουν μηχανισμούς προσαρμογής. Ας δούμε όμως το παράδειγμα των:
– Μεσογειακών πεύκων Χαλεπίου που ανέπτυξαν όψιμη διαθεσιμότητα σπερμάτων (Serotiny). Δηλαδή ένας μεγάλος αριθμός κώνων που γενικά παραμένει κλειστός προστατεύοντας μέσα του τα σπέρματα. Η ενεργοποίηση και το άνοιγμα τους έρχεται μετά την πυρκαγιά και καθώς τα σπέρματα τους είναι ελαφριά διασπείρονται με τον άνεμο στις καμένες επιφάνειες.
Παρατηρώντας την προσαρμογή των πεύκων διαπιστώνεται πως το άνοιγμα και κλείσιμο των κώνων ανταποκρίνεται στα διαφορετικά επίπεδα υγρασίας. Η αγγλική εταιρεία INOTEK με βάση αυτήν την παρατήρηση εμπνεύστηκε και δημιούργησε υφάσματα ώστε η διαπερατότητα του αέρα να προσαρμόζεται σε απόκριση στις αλλαγές υγρασίας στο μικροκλίμα του συστήματος ένδυσης. Σε ξηρές συνθήκες, οι ίνες INOTEK ανοίγουν σαν κώνος πεύκου, μειώνοντας τη διαπερατότητα στον αέρα και αυξάνοντας τις μονωτικές τους ιδιότητες, δηλαδή χρησιμοποιούν την υγρασία ως σκανδάλη για να αντιδράσουν στις αλλαγές στο μικροκλίμα, προκειμένου να κρατήσει το χρήστη στεγνό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να στεγνώσει γλήγορα.
Άλλη επιχειρηματική καινοτομία που εμπνεύστηκε ένας νεαρός φοιτητής σχεδιασμού του Royal College of Art, ο Chao Chen ανέπτυξε ένα επαναστατικό νέο υλικό που ανταποκρίνεται στην παρουσία νερού. Αφού παρατήρησε την υδρο-ευαίσθητη συμπεριφορά των κώνων πεύκων, ο Chen ανέπτυξε ένα υλικό με πολλά στρώματα που αποτελείται απο ύφασμα, μεμβράνη και λεπτά φύλλα ξύλου. Το υλικό κάμπτεται και κλείνει ομοίως σε απόκριση στην ατμοσφαιρική υγρασία, την υγρασία του εδάφους ή τη βροχή.
Οι τεχνολογικές εφαρμογές του παρόντος περιλαμβάνονται σε καταφύγια που σφραγίζονται όταν βρέχει και που ανοίγει όταν ο καιρός είναι ζεστός και ξηρός.
|
Σε ανιχνευτές νερού, που μπορούν να εφαρμόζονται στα φυτά στο σπίτι. Μια λωρίδα του υλικού είναι κόκκινη και η άλλη μπλέ. Όταν το υλικό δείχνει την μπλε πλευρά, υπάρχει υγρασία, αλλά όταν σκληραίνει και αποκαλύπτει το κόκκινο, ήρθε η ώρα για πότισμα.
Σε επόμενο άρθρο μπορούμε να μελετήσουμε άλλες φυσικές λειτουργιές και εντάξουμε στην καθημερινότητα μας συνήθειες παρατήρησης που μπορούν να μας εμπνεύσουν αναπτύσσοντας νέους επιχειρηματικούς ατραπούς για έναν λειτουργικότερο τρόπο ζωής.
__________________
* Η Αλεξάνδρα Κουπαράνη είναι δασολόγος – περιβαλλοντολόγος σε ιδιωτική μελετητική εταιρεία και ιδρυτικό μέλος του περιβαλλοντικού συλλόγου GREEK ECO PROJECT
12.11.2020
ΠΗΓΗ: dasarxeio.com